ضرورت تثبیت فناوری بومی در فرآیندهای عملیاتی صنعت نفت

ضرورت تثبیت فناوری بومی در
فرآیندهای عملیاتی صنعت نفت

قدرت اله حیدری
صاحب امتیاز و مدیر مسئول

یک دهه پیش وقتی در صنعت نفت صحبت از استفاده از تجهیزات ساخت داخل می شد، بدنه کارشناسی و عملیاتی این صنعت به دلایل زیادی که البته بخش مهمی از آنها قابل دفاع بود، رغبت چندانی برای استفاده از این تجهیزات نشان نمی داد و با تاکید بر اینکه تکنولوژی استفاده شده در فرایندهای ساخت تجهیزات مورد استفاده در این صنعت بالاست و توان سازندگان داخلی فاصله زیادی تا کسب این تکنولوژی ها دارد، کمتر اجازه داده می شد که تجهیزات ساخت داخل در پروژه های بالادستی و پایین دستی صنعت نفت مورد استفاده قرار بگیرد و در مواردی هم که با اصرار سیاست گذاران، امکان استفاده از تجهیزات بومی شده فراهم می شد، با کوچکترین اشکال در عملیات، انگشت اتهام به سوی تجهیزات ساخت داخل نشانه می رفت.این رویکرد در سالهای اخیر و با رشد شگفت انگیز توان طراحی و مهندسی سازندگان داخلی و پاسخ به نیازهای فنی بدنه کارشناسی وعملیاتی صنعت نفت دچار تغییر اساسی شده است. اگر برای بومی سازی به یک نمونه خارجی از آن تجهیز برای ساخت بروش مهندسی معکوس نیاز بود، طی سالیان اخیر سازندگان پرتوان کشور با تجهیز واحدهای تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری در این بخش، توانسته اند از روش  مهندسی معکوس گذرکرده و با شناخت کارکرد فنی هر بخش از تجهیزات، امکان مهندسی مجدد تجهیزات بر اساس نیازهای عملیاتی را فراهم کنند و با تکیه بر اعتمادی که بدنه صنعت نفت به آنها پیدا کرده است در مواردی نیز با نوآوری، کارکردهای جدیدی را برای تجهیزات طراحی کرده و در فرایند ساخت این نوآوری ها را اعمال کرده اند.

انجام پروژه های توسعه میادین نفت وگاز توسط شرکت های اکتشاف وتولید داخلی با بهره گیری از تجهیزات ساخت داخل مهر تاییدی است که صنعت نفت با همه سخت گیری هایش بر توانمندی سازندگان داخلی زده است. این اعتماد فقط مختص صنایع بالادستی نیست و پالایشگاه ها و پتروشیمی های راه اندازی شده (LICENCE) کشور نیز با دانش فنی داخلی و ارتقاء پیدا می کنند و کاتالیست های ساخت داخل در بزرگترین پالایشگاه‌های کشور با جسارت و اعتماد بدنه کارشناسی و عملیاتی بار گذاری می شود. این اعتماد و فراگیری، حاصل اعتقاد و پیگیری متولیان حمایت از ساخت داخل در وزارت نفت و صبوری و عزم سازندگان داخلی است که علیرغم مشکلات فراوان، تمام بی مهری ها و ناملایمات را به جان خریده اند تا یک هدف ملی محقق شود.این مسیرسخت باردیگر برای نفوذ فناوری های نوین و استفاده از توان شرکتهای دانش بنیان برای نوآوری در فرآیندهای عملیاتی صنعت نفت در حال تکرار است. شرکت هایی که با تکیه بر نخبگان علمی و پژوهشی کشور بسیج شده اند تا فاصله عمیقا یجاد شده بین تکنولوژی های روز دنیا و فرایندهای مورد استفاده در صنعت نفت کشور را کم کنند. روند استفاده از فناوری های نوین ارائه شده توسط شرکت های دانش بنیان مطابق پیش بینی متولیان امر نیست ولی برای صنعتی که چندین دهه به استفاده از فرآیندهای یکنواخت عادت کرده، همین میزان پذیرش هم مایه امیدواری است. نباید توقع داشت که صنعت نفت برای استفاده از فناوری های جدید آنهم از نوع بومی اش اشتیاق نشان دهد. بلکه این ارائه کنندگان فناوری های نوین و نوآورانه هستند که باید به روش های فنی و استدلالی، خود را به بدنه کارشناسی وعملیاتی صنعت نفت اثبات کنند. مدلی که اگر محقق شود هم زمینه نفوذ فناوری در صنعت را فراهم می کند و هم صنعتی را که به شدت نیازمند روش های فناورانه برای رفع چالش های عملیاتی است، در مسیر نگهداشت وتوسعه یاری خواهد کرد. در این میان سیاست گذاران و متولیان نفوذ فناوری در این صنعت، نقش مهم و اساسی بر عهده دارند تا با پرهیز از شتابزدگی برای رسوب فناوری در صنعت نفت، با شناسایی حوزه هایی که امکان استفاده از فناوری های بومی در آنها وجود دارد، زمینه نفوذ فناوری های نوین را تسهیل کنند و با صبر و تحمل مسیر همواری را برای تثبیت فناوری های نفوذ کرده در صنعت نفت ایجاد نمایند.