آسیب‌شناسی سیاست‌گزاری‌ها در سازمان‌های نفت، گاز و پتروشیمی

آسیب شناسی سیاستگزاری ها
در سازمان‌های نفت، گاز و پتروشیمی

دکتر مهدی خدایاری- فوق دکترای انرژی از دانشگاه بن آلمان
مدیر اسبق سکوهای گازی ۲۲ – ۴۲ پارس جنوبی – قائم مقام شرکت مهندسی بازرگانی صنعت فولاد تبار

نفت، سیاستی در اقتصاد یا اقتصادی نهفته در دل سیاست؟
از هر منظر که بنگریم تفاوتی ندارد؛ چرا که از اقتصادی‌ترین عنصر سیاسی یا سیاسی‌ترین پایه اقتصادی کشور سخن می‌گوییم. سخن از نفت، گاز و پتروشیمی است. بزرگترین صادرات کشور و اصلی‌ترین پایه درآمدی کشور. درست یا غلط بودن این جمله بحث دیگری است و مجال بیشتر و فرصت کامل‌تری را می‌طلبد. اما آنچه مهم است این نکته که
حتی امروز هم با تمام شرایطی که تحریم‌ها بر کشور ما تحمیل نموده است باز هم رکن درآمدزایی کشور، پایه درآمدها و مبنای برنامه های اقتصادی دولت بر پایه نفت و  فرآورده های نفتی است. کشوری که دارای اقتصادی بر پایه نفت است میبایست قوی‌ترین و پر درآمدترین شرکت های فعال در این حوزه را داشته باشد.
سرگذشت صنعت نفت از دوران قاجار آغاز م یشود. بحث پیش رو در مورد تاریخچه نفت نیست بلکه اقتصاد وابسته به نفت مورد اشاره است. سخن از پولی است که در این صنعت تولید می شود. سخن از اشتغال است. اشتغالی که در این صنعت می تواند ایجاد شود. سخن از رونق است. رونقی که اقتصاد پنهان در این صنعت میتواند به جامعه هدیه کند. در یک کلام صحبت از تغییر است. تغییری که شرکت های فعال در این صنعت می بایست به آن تن در دهند تا پوست اندازی کنند. امروز حال شرکت های فعال در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی خوب نیست. حال خود نفت هم خوب نیست و این اصلا چیز خوبی نیست. تا به حال به این فکر کرده اید؟ شرکت های تخصصی نفت، گاز و پتروشیمی امروزه یکی از بزرگترین مجموعه های فعال در این زمینه هستند. شرکت هایی تخصصی با این حجم عظیم ماشین آلات، نیروهای تخصصی و پروژه هایی که در جای جای ایران عزیزمان در دست اجرا دارند. سازمان هایی با این عظمت و گستردگی، فعال در بزرگترین رکن درآمدی کشور. هر کدام از این گزینه ها به تنهایی کافیست تا این گروه های تخصصی را به صدر شرکت های برتر درآمدزایی و فنآوری کشور برساند. حال که همه این گزینه ها را کنار هم گردآورده ایم چه انتظاری میبایست داشته باشیم؟ آیا این شرکت ها سطح انتظارات را برآورده می سازند؟ و اگر اینطور نیست مشکل در کجاست؟ مشکل از تحریم هاست؟ مشکل از ساختار سازمانی است؟ مشکل از امکانات است؟ یا فقدان نیروی انسانی؟ ایراد هر کجا و هر چه که باشد تا زمانی که مرتفع نگردد سطح انتظارات ما نیز از این سازمانها برآورده نشده و تا سطح انتظارات ما از این مجموعه ها برآورده نشود این بنگاه های اقتصادی به هدف خود نرسیده است.
تا به حال مجموعه شرکت های تخصصی نفت، گاز و پتروشیمی را از درون ملاحظه کرده اید؟ در چند صفحه آینده سفری خواهیم داشت به درون این سازمان. به دور از هرگونه هیاهو و فارغ از هر منصب و اسم و رسمی. به دور از هر ممیزی و گزارش رسمی. این سفر، تجربه شخصی نگارنده در قریب به شانزده سال تجربه در زمینه انرژی و دریافت آموزش از بهترین دانشگاه های دنیا و نیز هفت سال همکاری در سمت های مختلف در شرکت های تخصصی نفت و گاز است که به دور از هرگونه حب و بغض تقدیم میگردد.
سامانه ها و بانک های اطلاعاتی در شرکت های فعال در نفت و گاز و پتروشیمی از منظر سامانه‌ها،بانک‌های اطلاعاتی و نرم افزارهای مورد استفاده، مجموعه ای بیش از ۵۰ نرم افزار طراحی و خریداری شده و فعال و مشغول به سرویس دهی می‌باشند که اغلب آنها یک بانک اطلاعاتی برای نگهداری و انتقال اطلاعات بوده و متاسفانه هیچ یک از این نرم افزارها به حوزه خبره‌گی و تصمیم‌گیری وارد نشده است. از مبحث استانداردها و سیستم‌های مدیریت بین المللی نیز میتوان به پیاده سازی نظام مدیریت مستندات بر پایه استانداردهای ایزو و نظام جامع ارزیابی عملکردی، سیستم پیشنهادات و ثبت و نگهداشت تجارب نام برد. نحوه پیاده سازی و از همه مهمتر درصد اجرای این استانداردها و سیستم‌ها نیاز به بررسی کامل در تمام سطوح سازمان‌ها دارد. لازم به یادآوری است که منظور نگارنده از پیاده سازی استاندارد و طراحی و استقرار یک سیستم؛ هدف نهایی کاربرد آن استاندارد و یا عملکرد سیستم پیاده سازی شده می‌باشد. بدین معنی که مقصود و هدف پیاده سازی یک سیستم باید میزان باری باشد که به واسطه اجرای صحیح و کامل آن سیستم یا استاندارد پیاده سازی شده از دوش سازمان برداشته شده و زمان و انرژی سازمان برای ورود به عرصه‌های جدید درآمد، آزادسازی گردد. پس بدیهی است که به هیچ عنوان منظور، اخذ گواهینامه‌های تبلیغاتی و کاغذ بازی‌های بی هدف به منظور بازار گرمی نبوده و نیز به هیچ عنوان قصد وارد ساختن بار اضافه بر سازمان پس از اجرای سیستم هرچند در حد پر کردن تکلیفی یک فرم یا کاربرگ نمی‌باشد. پر واضح است که با این نگرش، سطح مطلوب پیاده‌سازی استانداردها نمره قابل قبولی دریافت خواهد کرد. با این فرض سفر خود را به درون سازمان ها ادامه خواهیم داد.

الف) تحقیق و توسعه
امروزه در حالی در این مقطع زمانی ایستاده ایم که وضعیت ساخت و راه اندازی صنایع نفت و گاز و صنایع مربوط به آن تا حد زیادی به خودکفایی رسیده و خاطر مسئولان از عدم تعطیلی این صنعت به دلیل تحریم ها، تا حدودی آسوده بوده و این صنعت تقریبا برای همیشه از خطر اعمال شدیدترین تحریم‌ها مصون است. حال با رسیدن به این موفقیت، زمان اعمال تغییرات بنیادین در شرکت‌های فعال در این زمینه فرا رسیده است. در این شرایط میبایست چشم اندازی جدید برای این سازمان‌ها گشود. به عنوان یکی از اولین گام ها میبایست ….

ادامه مطلب در شماره ۴۸ ماهنامه